Doussie

Doussie (Afzelia sp.)

Pochodzenie: Afryka

Nazewnictwo:

polskie: zakrwin, afzelia, lingue, doussie
agnielskie: Afzelia
francuskie doussie
niemieckie: Afzelia
nazwy stosowane w innych krajach: w Hiszpanii-tindalo, w Portugalii- chanfuta, w Angolii- uvala i nkokongo, w Ghanie- papao, w Kamerunie- m’bango i doussie, w Nigerii- aligna, apa, aryan, odo, na Wybrzeżu Kości Słoniowej- azodu i lingue, w Kongo- sifu, belungug, bolengu, bombanga, sungula, w Mozambiku- chanufta i mussacossa, w Tanzanii- mbembakofi i mkora

Dostępność
Doussie (Afzelia Pachyloba)
26mm - KD - LS blokowo cięta - kl. FAS

Doussie (Afzelia Bipidensis) drewno o lepszych parametrach
27mm - KD - SE obrzynana - kl. FAS
52mm - KD - LS nieobrzynana - kl. FAS
Występowanie:

Drewno to pozyskiwane jest z kilku gatunków drzew rodzaju Afzelia. Drzewa Afzelia africana Smith ex Pers, Afzelia bipindensis Harms i Afzelia pachyloba Harms pochodzą z zachodniej i środkowej Afryki, a Afzelia quanzenzis Welw. głównie ze wschodniej części tego kontynentu. Drzewa z rodzaju Afzelia rosną na różnych siedliskach i różnych typach zgrupowań roślinnych. Występują do wysokości 1300 m n.p.m. zarówno w cienistym gąszczu lasów deszczowych, a także na pełnych światła sawannach lub narażonych na silne wiatry lasach nadbrzeżnych. Rośliny te dobrze rosną na lekkich przesychających glebach, wytwarzając dość głęboki system korzeniowy. Populacje tych stosunkowo wolno rosnących drzew można spotkać w Gwinei, Liberii, Nigerii, Kamerunie, Kongo, Angoli, Ugandzie, Kenii, Mozambiku oraz Wybrzeżu Kości Słoniowej.
Pokrój drzewa:

Największe z drzew doussie osiągają wysokość do ok. 35 m (a nawet 40 m) i średnicę odziomkową do 1,2 m. Pień jest zwykle dość prosty, cylindryczny z niewielkimi, jak na gatunki egzotyczne, napływami korzeniowymi sięgającymi do 1m wysokości. W wyrośniętych drzewach części pnia pozbawiona gałęzi ma średnio długość ok. 15-20 m.
Typ struktury:

Rozpierzchłonaczyniowa, naczynia występują pojedynczo lub w zgrupowaniach po 2-3.
Biel:

Wąski (o szerokości od 2 do 5 cm) jest wyraźnie jaśniejszy, ma mało interesującą kolorystykę przypominającą zeschłą trawę i jest traktowany jako drewno odpadowe.
Twardziel:

Ma ciepły, pomarańczowo-brązowy kolor, który z upływem czasu – pod wpływem światła i zawartego w powietrzu tlenu- stopniowo ciemnieje, upodobniając się kolorystycznie do drewna mahoniowego. Proces ciemnienia w pomieszczeniu zamkniętym przebiega około dziewięciu miesięcy. Później zmiany barwy są w zasadzie niezauważalne.
Zapach:

Przy przecieraniu świeże drewno wydziela dość nieprzyjemny, mdły zapach, który dość szybko zanika.
Rysunek:

przyrosty roczne w większości przypadków są niewidoczne. W drewnie pochodzącym ze strefy subtropikalnej z zaznaczonymi porami roku można dostrzec na przekroju poprzecznym zarys ciemniejszych linii- obszarów bardziej zwartego (ciemniejszego) drewna z mniejszą ilością naczyń. Na wszystkich przekrojach rysunek drewna wzbogacają duże naczynia (optycznie powiększa je skrzydełkowy miękisz przynaczyniowy), które w twardzieli często wypełnione są białawą lub żółtawo- brązową substancją. W drewnie często występuje niezbyt regularny, pasiasty skręt włókien.
Typowe Wady:

Skręt włókien.
Właściwości fizyczne drewna Doussie :

Średnia gęstość dla stanu powietrzno-suchego (dla wilgotności ok. 12%) wynosi 750 kg/m³. Doussie należy do drewna ciężkiego (klasa II). Charakteryzuje się niską wilgotnością punktu nasycenia włókien (tylko 20%) oraz bardzo niskim wartościami skurczów i wyjątkowo niską jego anizotropią- 1,4. Według klasyfikacji Monina doussie należy do drewna mało kurczliwego- jego skurcz objętościowy wynosi poniżej 10% (średnio ok. 8,2%).
Właściwości mechaniczne drewna Doussie:

Ze stosunkowo wysoką gęstością drewna związane są wysokie właściwości mechaniczne. Przykładowo średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi 70 MPa, a wytrzymałość na zginanie statyczne 110 MPa. Korzystnie kształtuje się twardość, która na przekroju poprzecznym wynosi średnio 75 MPa. Na obniżenie właściwości mechanicznych wpływa układ włókien, których przebieg jest często odchylony od kierunku idealnie podłużnego. Drewno o odchylonych włóknach ma zdecydowanie niższy moduł sprężystości (ok. 11 GPa) od drewna prostowłóknistego (ponad 17 GPa).
Twardość:

Twardziel ma wysoką naturalną trwałość nawet w kontakcie z gruntem lub środowiskiem wodnym. Naturalna trwałość twardzieli wobec grzybów wnosi 1, co oznacza drewno bardzo trwałe. Jest to drewno odporne na atak termitów, co sugeruje równie wysoką naturalną odporność na krajowe ksylofagi.
Suszenie:

Suszy się dobrze (nie ma tendencji do powstawania pęknięć i odkształceń), jednak proces ten musi być prowadzony wolno.
Obróbka:

Drewno jest na ogół łatwe w obróbce: piłowaniu, frezowaniu, wierceniu (czasem utrudnia je występujący pasiasty skręt włókien).
Szlifowanie:

Szlifowanie i polerowanie nie sprawiają problemów. Występuje jedynie szybsze zużywanie się materiałów ściernych, ze względu na zawartość złogów mineralnych. Należy jednak pamiętać, że przy operacjach technologicznych w których powstaje pył drzewny, powinny być zachowane odpowiednie wymogi BHP. Pył z drewna doussie może powodować u niektórych osób problemy dermatologiczne, podrażniać drogi oddechowe i wywoływać uczulenia skórne. 
Łączenie:

Klejenie nieznacznie utrudnia zawartość substancji niestrukturalnych. Łączenie drewna zakrwinu za pomocą gwoździ i wkrętów powinno być poprzedzone nawiercaniem.
Wykończenie:

Ze względu na zawartość substancji niestrukturalnych drewno to trudniej przyjmuje impregnaty i środki malarsko- lakiernicze, ale z drugiej strony również i inne substancje o niekorzystnym działaniu, jak np. kwasy. W przypadku stosowania lakierów wodorozcieńczalnych, mogą wystąpić ciemne przebarwienia, dlatego należy stosować specjalne lakiery podkładowe przewidziane do drewna zawierającego garbniki. Bezpośrednie pokrycie płynnym woskiem lub lakierem wodorozcieńczalnym może wywołać pojawienie się białawej, mydlanej wydzieliny, a samo zestalanie zacznie się wydłużać. Dlatego zaleca się użycie lakierów poliuretanowych lub wykonanie próby przed właściwym montażem lub lakierowanie. Aby uniknąć tych trudności zamiast pokrywania powierzchni szczelną „chemią” wystarczy olejowanie i odpowiednie środki pielęgnacyjne. Otwarta struktura pozwala na „oddychanie” drewna, które w wyniku wymiany wilgoci z powietrzem, zapewnia korzystniejsze warunki mikroklimatyczne w pomieszczeniach.
Zastosowanie:

Zalecane zastosowania w parkieciarstwie- dzięki znacznej twardości i związanej z tym niskiej ścieralności oraz stabilności wymiarowej, doskonale sprawdza się w tym zastosowaniu, a przez wielu uważany jest za idealny materiał parkieciarski. Atutem tego drewna są również walory estetyczne. Bogaty wygląd wzorzystego podłoża z tego drewna podkreśla wytworność pomieszczeń. Używa się go również do wykonywania silnie obciążonych nawierzchni w obiektach sportowych. Dobrym przykładem takiego zastosowania jest olimpijski tor rowerowy w Monachium w Bawarii. W kraju, drewno to jest zwykle sprzedawane w postaci litych desek parkietowych i to o znacznych rozmiarach, a także deszczułek posadzkowych i lamparkietu.
Inne zastosowania- z drewna doussie wykonuje się elementy konstrukcyjne, stolarkę zewnętrzną (drzwi, okna) i wyposażenie wnętrz, np. boazerię i meble. Jest stosowane również na konstrukcje zewnętrzne (parkany, bramy, altany) i meble ogrodowe oraz w szkutnictwie. Pod względem stabilności wymiarowej drewno to przewyższa nawet drewno tikowe- stanowi jego substytut. Używano go w przemyśle stoczniowym oraz do wytwarzania, np. tablic rozdzielczych, pulpitów kontrolnych, stołów i ław laboratoryjnych. Obecnie produkuje się z niego galanterię drzewną (dzbanki, misy, szkatułki, oprawki do długopisów, breloki) Służy również jako materiał do wykończenia wnętrz ekskluzywnych aut i samolotów.
Gatunki podobne:

Palisandry jasne (Dalbergia sp.) oraz drewno tarara amarilla.
Uwagi:

Doussie uznawane jest za idealny materiał parkieciarski i pełni zasługuje na to miano. Należy jednak pamiętać o szkodliwości pyłu i stosowaniu właściwych środków wykańczających.
Ciekawostki:

Najogólniej liczbę gatunków drzew dających drewno doussie można ograniczyć do czterech najważniejszych: Afzelia africana Smith ex Pers., Afzelia bipindensis Harms, Afzelia pachyloba Harms, Afzelia quanzenzis Welw. Za najlepsze uznaje się drewno tzw. doussie lingua pozyskiwane z drzew Afzelia bipindensis Harms, charakteryzujące się obecnością wyraźnie żółtych zabarwień w naczyniach. W drewnie z pozostałych gatunków zabarwienie to jest bardziej białawe.