Tarcica sosnowa

Tarcica Sosnowa

Sosna (Pinus sylvestris)

Pochodzenie: Europa

Nazewnictwo:

• polskie: sosna zwyczajna, sosna pospolita, sosna
• angielskie: Scots pine, Baltic redwood, northern pine
• francuskie: pin sylvestre, bois rouge du Nord, pin commun
• niemieckie: Kiefer, Fohre, gemeineKiefer, Rotkiefer, Sandkiefer, Weisskiefer
• nazwy stosowane w innych krajach: w Holandii- grenen, , Szwecji- tall, furu, w Finlandii- manty, petaja, w Austrii- forle i forche, w Szwajcarii- dale, we Włoszech- pino sylvestre, w Turcji- yabani cum fistik ag, w krajach arabskich- sanawbar iqusya

Tarcica sosnowa, dostępność:
26mm - KD - nieobrzynana - kl. 0 / I / II
32mm - KD - nieobrzynana - kl. 0 / I / II
38mm - KD - nieobrzynana - kl. 0 / I / II
40mm - KD - nieobrzynana - kl. 0 / I / II
45mm - KD - nieobrzynana - kl. 0 / I / II
52mm - KD - nieobrzynana - kl. 0 / I / II / III
63mm - KD - nieobrzynana - kl. 0 / I / II

Występowanie:

Tarcicę sosnową pozyskuje się głównie z sosny pospolitej (pinus sylvestris). Jest to gatunek tworzący lite drzewostany i szeroko rozpowszechniony w całej Europie, obejmujący zwarty obszar zwłaszcza w jej części północnej i północno- wschodniej. Po za terenami wysokogórskimi, cała Polska znajduje się w zasięgu tego gatunku. 

Pokrój drzewa:

Za typowa sosnę zwyczajna uznaje się drzewo osiągające wysokość 30 do 40 m przy średnicy pnia do 1 m. Drzewa w późniejszym wieku zmieniają koronę stożkową z gałęziami wyrastającymi w okółkach, do formy parasolowatej. Kora początkowo jest żółtawoczerwona i cienka, łuszcząca się płatami, starsza staje się gruba, brunatna i głęboko spękana. Pokrój drzewa zależny jest od warunków wzrostu. Drzewa rosnące w zwarciu (w litym drzewostanie) są smukłe i proste, natomiast rosnące w pojedynkę na otwartym terenie wytwarzają krótkie pnie i duże, rozgałęzione konary.

Typ struktury:

Iglasty (brak naczyń).

Biel:

Szeroki, obejmujący zwykle ponad 25 przyrostów rocznych, żółtobiaławy, dość wyraźnie ograniczony od twardzieli

Twardziel:

Świeżo po ścięciu drzew lub przetarciu kłód mało różni się od bielu, później stopniowo ciemnieje przybierając barwę brunatnoczerwoną.

Zapach:

Świeżo przetarte drewno sosnowe ma wyraźny żywiczny zapach, który wraz z upływem czasu stopniowo znika. 

Rysunek:

Słoje są bardzo wyraźne dzięki różnicy w zwięzłości i barwie drewna wczesnego i późnego. Drewno wczesne jest jaśniejsze, a jego przejście w drewno późne jest ostre. Szerokość słojów jest bardzo zróżnicowana, zależna od warunków wzrostu drzewa. Promienie rdzeniowe widoczne są tylko na przekroju promieniowym i to bardzo słabo. W drewnie tym brak budowy piętrowej. Na wszystkich przekrojach drewna widoczne są drobne wycieki żywiczne w postaci szklistych plamek lub smug.
Typowe wady tarcicy sosnowej:

Przeżywiczenie, sinizna, sęki i skręt włókien.

Właściwości fizyczne drewna sosnowego:

Według sześciostopniowej skali gęstości , sosna zwyczajna należy do drewna umiarkowanie lekkiego (klasa IV). Średnia gęstość dla stanu powietrzno-suchego wynosi 510 kg/m³. wilgotność punktu nasycenia włókien wynosi 28 %. Sosna to drewno średnio kurczliwe, o anizotropii skurczu równej 1,9.
Właściwości mechaniczne drewna sosnowego:

Prostowłókniste drewno sosnowe ma korzystne właściwości wytrzymałościowe. Przykładowo, średnia wytrzymałość na zginanie wynosi 100 MPa, a na ściskanie wzdłuż włókien- średnio 55 MPa. Średnia twardość badanego drewna oznaczona metoda Janki na przekroju poprzecznym wynosi 30 MPa, a średni moduł sprężystości wzdłuż włókien oznaczony przy zginaniu statycznym ok. 12,0 GPa. O wytrzymałości drewna sosny decyduje szerokość przyrostów rocznych i związany z tym udział zwartego drewna późnego. Odwrotnie niż w przypadku drewna dębowego, wraz ze wzrostem szerokości przyrostów rocznych w drewnie sosny maleje gęstość i parametry wytrzymałościowe, w tym twardość.

Trwałość:

Sosna zwyczajna to drewno o średniej odporności na działanie grzybów. Naturalna trwałość drewna twardzieli sosny wobec grzybów wynosi 3-4. Jednocześnie jest to rodzaj drewna (twardziel) dość trudny w nasycaniu środkami ochrony drewna. Zajmujące objętościowo znaczną część pni drewno bielaste, jest podatne na działanie grzybów (naturalna trwałość drewna bielu jest najniższa i wynosi 5 – drewno nieodporne). Jednocześnie biel jest łatwy do nasycania impregnatami, przez co można poprawić jego naturalną trwałość. 

Suszenie:

Wysycha stosunkowo szybko, ale z tendencją do powstawania pęknięć i odkształceń.

Obróbka:

Stosunkowo łatwe do obróbki ręcznej i maszynowej. Jednak nadmierna obecność żywicy może ją znacząco utrudnić, gdyż płynna żywica zalepia narzędzia skrawające, znacznie zwiększa siły tarcia i przyspiesza ich zużycie. 
Szlifowanie:

Drewno to dobrze się szlifuje, ale trudno poleruje.

Łączenie:

Daje mocne połączenia przy użyciu łączników metalowych ( gwoździ, wkrętów i śrub), ale wymagane jest uprzednie nawiercanie drewna. Gatunek ten dobrze się klei. Zaleca się stosowanie klejów poliuretanowo- epoksydowych, poliuretanowych i hybrydowych.

Wykończenie:

Dobrze się barwi, jednak ze względu na różną intensywność pochłaniania lakierów w strefie bielu i twardzieli, zaleca się stosowanie podkładu z tańszego lakieru np. nitrocelulozowego, który zamknie pory drewna. Warstwę wierzchnią stanowi wtedy powłoka z twardszego lakieru poliuretanowego. Lakier wodny nakładany szpachlą bezpośrednio na drewno może powodować powstawanie ciemniejszych smug.

Zastosowanie:

Drewno dostępne jest głównie w postaci desek podłogowych, które w gotowym wyrobie pokrywane są szczelnymi powłokami lakierniczymi. Lepsze właściwości użytkowe mają deski ze stojącym słojem z przekrojami promieniowymi na płaszczyznach. Deski o dominacji przekroju stycznego z lezącym słojem charakteryzują się ciekawszym rysunkiem. Drewno sosnowe jest też często używane w podłogowych elementach warstwowych, gdzie stanowi dolne warstwy pokryte od góry bardziej szlachetnymi rodzajami drewna, a wiec nie jest widoczne w ułożonej podłodze. Przy doborze drewna sosnowego na podłogi należy zwracać szczególną uwagę na szerokość przyrostów rocznych- powinno być to bardziej zwarte i gęste drewno wąskosłoiste. 

Inne zastosowania- sosna to drewno o wszechstronnym zastosowaniu. Stosowana jest w budownictwie na elementy konstrukcyjne( tarcica i dźwigary klejone), stolarkę otworową drzwiową i okienna. Służy do produkcji tworzyw drzewnych w tym sklejki, płyt stolarskich, płyt wiórowych i pilśniowych, a także do produkcji papieru. Obecnie obok budownictwa jest chętnie wykorzystywana w meblarstwie oraz produkcji palet.
 
 
Gatunki podobne:

Podobnymi gatunkami pod względem wizualnym i właściwości są inne gatunki drewna pozyskiwane z sosen np.: Sosna Banksa, sosna limba, sosna czarna.

Uwagi:

Występowanie żywicy utrudniającej przerób oraz sinizny obniżającej walory estetyczne. Wysoka zmienność właściwości uzależniona od szerokości przyrostów rocznych.

Ciekawostki:

Sosna pospolita oprócz limby i kosodrzewiny to jeden z trzech rodzimych gatunków sosen. W Polsce w uprawach można spotkać ok. 12 innych gatunków np. sosna wejmutka, sosna czarna, sosna Banksa, sosna smołowa, jednak ich udział nie jest znaczący. Pod względem drzewostanów w Polsce, sosna zajmuje od wielu lat niepodzielnie pierwsze miejsce, bowiem aż 68% powierzchni lasów przypada na ten gatunek. Jest to największy areał spośród wszystkich roślin uprawianych w rolnictwie, ogrodnictwie i leśnictwie. Zapas grubizny drewna sosnowego wynosi ok. 950 hm³, zawarty głównie w III i IV klasie wieku- są to drzewostany liczące 41-80 lat.